Tôi từng nghĩ mình là người có lý trí. Điềm tĩnh khi làm việc, giỏi chịu áp lực. Nhưng rồi một ngày, chỉ vì con làm đổ ly nước lên bàn học, tôi nổi cáu. Giọng tôi to hơn thường ngày, mặt tôi nóng bừng, lời nói thốt ra nhanh và nặng. Con đứng sững lại, môi mím chặt, mắt rưng rưng. Không nói gì. Chỉ lùi lại – như sợ bị đánh.
Khoảnh khắc đó khiến tôi khựng lại. Không phải vì con làm sai. Mà vì tôi thấy mình giống hệt cha tôi ngày xưa – người từng quát tôi chỉ vì một vết mực trên vở. Tôi tưởng mình khác ông. Nhưng hóa ra, khi không kiểm soát được cảm xúc, tôi đang lặp lại chính điều mình từng ghét nhất.
Lúc ấy, tôi nhận ra: kiểm soát cảm xúc không phải là điều mình đã biết – mà là điều mình cần phải học lại, từ đầu.
Tôi từng nghĩ giận dữ là sức mạnh
Tôi lớn lên trong một môi trường mà đàn ông nổi nóng thì “ngầu”, nói to thì “có trọng lượng”, và giấu cảm xúc thì “mạnh mẽ”. Tôi mang theo niềm tin đó đi vào hôn nhân, làm cha, đi làm – và mang nó vào cả từng phản ứng vô thức hàng ngày.
Mỗi khi ai đó làm trái ý mình – tôi gằn giọng. Mỗi khi thấy mất kiểm soát – tôi dùng cơn giận để lấy lại vị thế. Tôi tưởng đó là bản lĩnh, là nguyên tắc.
Nhưng càng làm vậy, tôi càng thấy mối quan hệ quanh mình trở nên xa cách. Con ít nói, vợ dễ tổn thương, còn tôi thì lúc nào cũng trong trạng thái… căng như dây đàn. Không ai dám lại gần khi tôi giận – kể cả chính tôi. Tôi ghét phiên bản lúc đó của mình, nhưng không biết làm thế nào khác.
Tôi từng cho rằng kiểm soát cảm xúc là đè nén – là câm nín. Nên tôi nhịn… rồi đến lúc bùng nổ. Cứ thế, hết lần này đến lần khác. Tôi cứ tưởng tôi giận vì tôi mạnh. Nhưng thật ra, tôi giận vì tôi sợ. Sợ mình không còn giá trị. Sợ bị xem thường. Sợ không kiểm soát được điều gì nữa.
Và khi hiểu được điều đó, tôi mới dám bắt đầu học lại cách làm người đàn ông bình tĩnh – không phải bằng sự cứng rắn, mà bằng sự thật lòng.
Khi tôi bắt đầu đặt tên cho nỗi sợ thay vì nổi nóng
Tôi không kiểm soát được con – vì tôi chưa kiểm soát nổi mình
Sau lần ấy, tôi bắt đầu quan sát kỹ hơn mỗi khi mình nổi giận. Không phải để đổ lỗi – mà để hiểu điều gì thực sự đang diễn ra bên trong. Và rồi tôi nhận ra một điều rất rõ: tôi nổi nóng không phải vì con làm đổ nước, không phải vì vợ chưa nấu cơm, càng không phải vì công việc quá tải.
Tôi nổi nóng vì… tôi đang sợ. Sợ mình không còn là “trụ cột”. Sợ con không nghe lời sẽ thành “hư”. Sợ ai đó đánh giá mình là “ông bố thất bại”.
Lần đầu tiên trong đời, tôi hiểu rằng: muốn kiểm soát cảm xúc, tôi phải gọi đúng tên cảm xúc đó. Nếu tôi chỉ nói “tôi đang tức” – thì tôi mãi ở lại với cơn tức. Nhưng khi tôi nói “tôi đang sợ, tôi đang lo, tôi đang mệt” – cơn giận tự nhiên dịu xuống.
Tôi bắt đầu học thở – học im lặng – và học lắng nghe chính mình
Một người bạn gợi ý tôi thử ngồi thiền 5 phút mỗi sáng. Ban đầu tôi cười: “Thiền có làm bớt deadline không?” Nhưng rồi tôi thử – không phải để làm cho nhanh, mà để làm cho rõ.
Chỉ sau một tuần, tôi nhận ra: sự im lặng ấy giúp tôi nhìn thấy những cơn sóng cảm xúc mà trước đây tôi cố né. Tôi học cách thở chậm khi thấy mình muốn gắt. Tôi viết nhật ký khi không biết phải làm gì. Tôi học nói: “Hôm nay ba hơi mệt, ba cần yên một chút” – thay vì gào lên: “Im ngay!”
Kiểm soát cảm xúc, tôi nhận ra, không đến từ việc nén lại – mà đến từ việc chấp nhận nó có mặt, rồi chọn cách phản ứng khác đi.
Tôi bắt đầu xin lỗi – và được con tin lại
Một buổi tối, sau khi lỡ lớn tiếng với con, tôi bước vào phòng, ngồi xuống và nói: “Ba không nên gắt như vậy. Ba xin lỗi.” Con không nói gì, chỉ gật đầu. Nhưng sáng hôm sau, con vòng tay ôm tôi trước khi đi học – một cái ôm tôi đã không nhận được từ rất lâu.
Tôi biết: tôi đang dần làm chủ lại chính mình – không phải bằng giọng nói lớn, mà bằng sự bình tĩnh và sự hiểu mình đến tận gốc rễ.
Khi con, vợ, và chính tôi không còn sợ tôi nữa
Con không né tránh ánh mắt của tôi nữa
Trước kia, mỗi khi tôi bước vào phòng với khuôn mặt nghiêm, con thường lặng đi, lùi lại, thậm chí che bài vẽ hay bài tập của mình – như thể sợ tôi sẽ chê bai hay nổi giận. Lúc ấy, tôi từng nghĩ: “Tốt, biết sợ là biết nghe lời.” Nhưng giờ thì tôi hiểu: nỗi sợ không bao giờ tạo ra sự gần gũi.
Kể từ khi tôi học cách kiểm soát cảm xúc, tôi thấy ánh mắt con thay đổi. Không còn tránh né – mà là nhìn thẳng, tự tin. Con bắt đầu hỏi tôi:
“Ba thấy con tô màu này ổn không?”
“Ba, hôm nay con hơi lo khi lên bảng, ba có lo vậy không hồi nhỏ?”
Tôi không cần “ra uy” để con nghe – mà cần bình tĩnh, dịu lại, và thật sự lắng nghe – để con tin.
Vợ tôi nói: “Anh khác trước nhiều lắm”
Trước đây, vợ tôi hay giữ im lặng khi tôi nóng giận. Cô ấy chọn không nói nhiều – vì sợ chạm vào điểm nhạy cảm của tôi. Nhưng giờ, chúng tôi có những cuộc trò chuyện thật sự. Cô ấy nói điều mình nghĩ, chia sẻ cảm xúc – mà không cần đoán xem “hôm nay chồng có khó ở không”.
Một lần, khi tôi buột miệng: “Anh xin lỗi, anh đang căng việc nên hơi nặng lời”, cô ấy cười nhẹ: “Em biết. Nhưng cảm ơn vì anh nói được điều đó.”
Tôi nhận ra, đôi khi kiểm soát cảm xúc không chỉ giúp mình yên – mà còn làm người mình yêu cảm thấy an toàn.
Và chính tôi – cuối cùng cũng không còn sợ chính mình
Tôi từng sợ chính cơn giận của mình. Sợ những lúc bản thân trở nên gay gắt, lớn tiếng, mất kiểm soát. Mỗi lần sau đó là một vòng xoáy tội lỗi, giận dữ, rồi trốn tránh. Tôi từng tự hỏi: “Tại sao mình cứ lặp lại như vậy?”
Nhưng khi tôi bắt đầu thấu hiểu – rằng bên dưới cơn giận ấy là nỗi sợ, là sự kiệt sức, là cảm giác thất bại chưa được chạm tới – tôi mới dám dịu lại. Và tha thứ cho mình.
Giờ đây, tôi không nói mình đã hoàn hảo. Nhưng tôi có thể nói thật: Tôi đang kiểm soát cảm xúc của mình – không để che giấu, mà để kết nối.
Mạnh mẽ không phải là kiểm soát người khác – mà là hiểu chính mình
Tôi từng nghĩ rằng làm đàn ông là phải kiểm soát. Kiểm soát con cái, vợ, công việc, mọi tình huống. Nhưng càng cố gắng giữ mọi thứ trong tay, tôi càng kiệt sức. Và rồi tôi nhận ra: kiểm soát cảm xúc không phải để kiểm soát người khác – mà để hiểu chính mình.
Mạnh mẽ không phải là không bao giờ nổi giận – mà là biết mình đang giận vì điều gì. Là dám nói “Tôi đang lo”, “Tôi thấy bất an”, “Tôi cần yên tĩnh một chút” – thay vì quát tháo hay bỏ đi.
Khi tôi bắt đầu hiểu cảm xúc của mình, tôi không còn thấy xấu hổ khi nói lời xin lỗi. Tôi không cần to tiếng để được lắng nghe. Tôi không cần con sợ – tôi cần con tin.
Chúng ta không cần gồng lên làm “người đàn ông không biết mệt”. Điều con cần, điều người bạn đời cần – là một người biết mệt, biết dừng, và biết thật lòng.
Kiểm soát cảm xúc là hành trình không dễ – nhưng chính vì khó, nên nó mới là dấu hiệu của sự trưởng thành thật sự.
Bạn không cần phải hoàn hảo – chỉ cần bắt đầu thật lòng
Nếu bạn từng nổi giận rồi ân hận, từng sợ hãi vì không thể kiểm soát cảm xúc, từng khiến người mình yêu xa cách chỉ vì một câu nói nặng… thì bạn không đơn độc.
Tôi mời bạn chia sẻ câu chuyện của mình tại chương trình Nuôi Con Đúng Cách – nơi những người đàn ông đang học lại cách làm cha, làm chồng, và làm chính mình bằng sự thấu hiểu và chữa lành.
Bạn không cần phải giỏi kiểm soát tất cả. Chỉ cần chọn dừng lại – để lắng nghe chính mình, để kết nối lại với con, và để tạo ra một thế hệ khác: bình an hơn, yêu thương hơn.
Hành trình ấy, bạn không cần đi một mình.