Hôm đó, tôi lại nổi nóng. Chỉ vì con làm đổ nước trên bàn, tôi quát ầm lên. Âm lượng của tôi át cả tiếng tivi, át cả nhịp thở hổn hển của con. Nhưng điều khiến tôi chết lặng không phải là tiếng mình – mà là ánh mắt của con.
Thằng bé đứng khựng lại, không khóc, không cãi, chỉ nhìn tôi bằng ánh mắt sợ hãi. Ánh mắt ấy, tôi từng thấy trong gương – là khi tôi còn nhỏ, mỗi lần bị cha la mắng đến mức không dám thở.
Lần đầu tiên sau nhiều năm làm cha, tôi nhận ra: tôi đã dừng việc la mắng, không phải vì tôi đã kiểm soát tốt hơn – mà vì tôi không chịu nổi khi thấy chính mình đang lặp lại cái vòng xoáy cũ, đẩy con ra xa mà không hề hay biết.
Tôi từng tin rằng quát mắng là trách nhiệm
Tôi lớn lên trong một gia đình có người cha nghiêm khắc. Ông dạy tôi kỷ luật bằng tiếng hét, thước gỗ và ánh mắt lạnh tanh. Tôi từng thề rằng sau này, tôi sẽ làm khác. Nhưng rồi cuộc sống cuốn tôi đi – mệt mỏi, áp lực, kỳ vọng… tất cả khiến tôi trở thành phiên bản y hệt cha mình mà tôi từng sợ.
Tôi nghĩ rằng: “La mắng là cách dạy con nhanh nhất.” Tôi tin rằng nếu tôi không quát, con sẽ không nghe. Tôi sợ con hư, sợ mất kiểm soát, sợ người ngoài đánh giá. Và thế là, tôi mượn tiếng la để giữ uy, mượn sự nóng giận để che đi nỗi bất lực của chính mình.
Nhưng càng la, con càng lặng. Càng lớn tiếng, tôi càng thấy con xa mình hơn. Không còn những câu hỏi vu vơ. Không còn ánh mắt ngóng ba về. Chỉ còn im lặng – lạnh, dài và đáng sợ.
Có lúc tôi tự hỏi: “Sao mình lại giận nhiều thế? Sao những chuyện nhỏ lại làm mình phát điên?” Và rồi tôi nhận ra: tôi không chỉ đang giận con. Tôi đang giận chính mình – vì đã không biết cách nào khác ngoài la mắng.
Tôi đã dừng việc la mắng – không phải vì tôi giỏi, mà vì tôi sợ đánh mất con
Một buổi chia sẻ – và khoảnh khắc thức tỉnh
Tôi tình cờ xem một đoạn video về giao tiếp tích cực giữa cha và con. Người cha ấy không quát mắng, không áp đặt. Ông ấy chỉ ngồi xuống, mắt nhìn thẳng vào con, giọng nhỏ nhẹ: “Con đang cảm thấy thế nào?” Cậu bé òa khóc – không phải vì bị la, mà vì lần đầu được lắng nghe.
Tôi lặng người. Có lẽ con tôi cũng chỉ đang chờ một câu hỏi như thế. Một lời công nhận cảm xúc. Một không gian an toàn để con được là chính mình.
Tối hôm đó, tôi nói với chính mình: Tôi sẽ dừng việc la mắng. Không phải vì tôi đã kiểm soát tốt hơn, mà vì tôi không muốn con tôi lớn lên phải mang theo ánh mắt sợ hãi như tôi đã từng.
Tập hít thở – thay vì quát
Tôi bắt đầu từ những điều nhỏ: mỗi khi muốn la, tôi hít một hơi thật sâu. Nghe thì đơn giản, nhưng thật sự khó. Vì thói quen la mắng đã ăn vào phản xạ. Mỗi khi con làm sai điều gì, tôi phải chống lại cả một phần “bản năng” đã cài sẵn từ quá khứ.
Thay vì quát: “Con làm cái gì vậy?!”, tôi hỏi: “Con đang gặp khó khăn gì hả?”
Thay vì: “Ba đã nói bao nhiêu lần rồi?!”, tôi học cách nói: “Ba hiểu là con đang cố gắng…”
Không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Có lúc con nhìn tôi lạ lẫm. Có lúc tôi trượt, vẫn nổi nóng. Nhưng tôi quay lại – xin lỗi con, giải thích lý do, và nói rằng: “Ba đang học lại cách nói chuyện với con.”
Khi tôi lắng nghe, tôi bắt đầu hiểu con hơn
Tôi nhận ra một điều đơn giản mà sâu sắc: la mắng làm tôi cảm thấy quyền lực – còn lắng nghe giúp tôi thật sự hiểu con.
Con tôi từng làm đổ nước không phải vì lười biếng, mà vì tay con còn yếu. Con trả bài sai không phải vì thiếu trách nhiệm, mà vì đang bị áp lực ở trường. Khi tôi dừng la mắng, con bắt đầu nói – và lần đầu tôi nghe được tiếng lòng của đứa trẻ mình yêu nhất.
Khi con bắt đầu nói – và tôi bắt đầu thật sự lắng nghe
“Ba ơi, con kể cái này nha…”
Một tối, khi tôi đang rửa bát, con trai đứng sau lưng khẽ gọi: “Ba ơi, con kể cái này nha…” Tôi quay lại, gác khăn sang một bên, ngồi xuống ngang tầm con. Thằng bé bắt đầu kể một câu chuyện ở trường – chuyện không quá lớn, nhưng lại là lần đầu tiên con chủ động chia sẻ sau nhiều tháng im lặng.
Tôi không cắt ngang, không đánh giá, chỉ nghe – và gật đầu. Con kể xong, tôi hỏi: “Con thấy sao khi xảy ra chuyện đó?” Thằng bé ngập ngừng, rồi thở dài: “Con không biết nữa, nhưng con thấy nhẹ hơn khi nói với ba.”
Tôi suýt bật khóc.
Lúc đó, tôi hiểu rằng: khi tôi đã dừng việc la mắng, thì cánh cửa lòng con mới bắt đầu hé mở. Con không cần một người cha hoàn hảo – con cần một người cha chịu ngồi xuống, thật lòng lắng nghe.
Từ sợ hãi đến tin tưởng
Trước kia, mỗi lần tôi bước vào phòng, con thường nhìn xuống, lặng lẽ. Giờ thì khác. Con nhìn tôi thẳng hơn. Có khi, con chạy lại ôm, cười toe. Có khi, chỉ cần một cái nháy mắt – con đã hiểu “ba đang nghe con đấy”.
Không còn những buổi tối căng thẳng vì bài tập. Không còn những cuộc giận dữ không rõ lý do. Giữa tôi và con là những buổi trò chuyện nhỏ – vài phút mỗi ngày – nhưng đầy cảm xúc. Những khoảnh khắc mà tôi từng tưởng là xa xỉ.
Vợ tôi cũng nhận thấy sự thay đổi. Cô ấy nói: “Không khí trong nhà nhẹ hơn nhiều. Em mừng vì anh đã chịu dừng lại.”
Tôi nhẹ đi, con gần lại – và gia đình trở nên thật hơn
Tôi không còn cảm thấy “mình phải là ông bố nghiêm khắc” mới là tốt. Tôi thấy mình thật hơn, nhẹ nhàng hơn. Không phải vì tôi đã hết nóng nảy, mà vì tôi đã học được cách dừng lại trước khi phản ứng.
Và điều kỳ diệu là, con tôi không cần một người cha hoàn hảo – mà cần một người cha thật lòng. Từ khi tôi đã dừng việc la mắng, tôi mới bắt đầu thực sự học được cách làm cha.
Im lặng đúng lúc – lắng nghe đúng cách
Tôi từng nghĩ, làm cha là phải dạy dỗ, là phải cứng rắn, là phải luôn có câu trả lời cho mọi vấn đề. Nhưng giờ đây, tôi hiểu: đôi khi, sức mạnh của người cha nằm trong sự im lặng.
Khi tôi ngừng phản ứng ngay lập tức, khi tôi dừng việc la mắng, tôi mới thực sự có cơ hội nghe được điều con muốn nói. Không phải nghe để đáp lại, mà nghe để hiểu. Không phải để “sửa” con, mà để thấy được con đang trải qua điều gì.
Chúng ta không thể mong con mở lòng, nếu chính chúng ta không tạo ra một không gian an toàn cho cảm xúc. Một không gian không có tiếng hét, không có chỉ trích, không có sự áp đặt. Mà có sự chờ đợi, sự kiên nhẫn, và trái tim biết lắng nghe.
Nếu bạn từng như tôi – nổi nóng vì những điều nhỏ nhặt, la mắng vì không biết cách khác – thì hãy biết rằng: bạn không sai, nhưng bạn có thể chọn thay đổi. Bắt đầu từ một hơi thở sâu, từ việc im lặng thêm vài giây trước khi phản ứng. Bắt đầu từ việc hỏi: “Con đang cảm thấy gì?” thay vì “Con làm cái gì thế?!”
Tôi đã dừng việc la mắng – và tôi tìm lại được con. Còn bạn, có thể bắt đầu ngay hôm nay.
Chia sẻ của bạn có thể là bước khởi đầu cho ai đó
Nếu bạn đang trên hành trình học lại cách làm cha – học cách kiềm chế, lắng nghe, yêu thương – thì bạn không đơn độc. Nhiều người đàn ông cũng từng như bạn: nóng nảy, bất lực, rồi chọn thay đổi.
Tôi mời bạn chia sẻ câu chuyện của mình tại chương trình Nuôi Con Đúng Cách – nơi những người cha đang dũng cảm đi ngược lại lối mòn, để kết nối thật sự với con, với vợ, và với chính mình.
Một câu chuyện hôm nay có thể truyền cảm hứng cho một người cha khác ngày mai. Bạn không cần phải hoàn hảo – chỉ cần bắt đầu bằng một thay đổi nhỏ: dừng lại, lắng nghe, và yêu thương thật lòng.