Khi cha mẹ nghĩ “dạy con” là phát hiện lỗi – và sửa cho đúng
Con làm đổ nước → mẹ nhắc: “Phải cẩn thận chứ!”
Con mặc áo trái → bố chỉnh: “Làm gì mà không nhìn kỹ vào?”
Con viết chưa đúng nét → mẹ nói ngay: “Sửa lại đi, sai rồi kìa!”
Rất nhiều cha mẹ nghĩ rằng:
“Dạy con là phải uốn nắn ngay khi con sai.”
“Không nhắc, không chỉnh thì con sẽ hư.”
“Thấy sai mà không sửa ngay là bỏ mặc.”
Tâm thế ấy xuất phát từ tình yêu và kỳ vọng chân thành,
muốn con giỏi, con đúng, con tốt lên từng ngày.
Nhưng cách thể hiện – nếu là một chuỗi sửa sai liên tục,
sẽ khiến con lớn lên trong một cảm giác:
“Mình luôn chưa đủ tốt.”
Cứ mỗi lần bị chỉnh, con không chỉ thấy mình sai,
mà dần dần, con thấy mình là đứa sai.
Và khi con chưa kịp tự nhìn lại, chưa kịp học cách sửa,
đã bị sửa hộ – hoặc bị chỉ lỗi ngay,
con sẽ:
-
Ngại thử
-
Sợ làm
-
Mất động lực
-
Và cảm thấy mình bị “soi” nhiều hơn là được thấy.
Cha mẹ không sai khi muốn con tiến bộ.
Nhưng nếu lúc nào cũng “nhảy vào” để sửa lỗi,
thì con không còn thấy niềm vui khi học,
mà chỉ thấy sợ mình sẽ làm sai lần nữa.
Dạy con không phải là “phát hiện lỗi” để sửa ngay,
mà là trao cho con một không gian đủ tin tưởng,
để con dám sai – dám học lại – và dám trưởng thành.
Vì sao phản xạ “sửa lỗi” liên tục khiến trẻ mất kết nối và lòng tin
Một lời nhắc nhở không làm con tổn thương.
Một lần chỉnh lỗi không khiến con buồn.
Nhưng khi những lời ấy xuất hiện liên tục, đều đặn mỗi ngày,
nó không còn là “dạy” nữa – mà trở thành áp lực.
Trẻ không phân biệt được “góp ý” và “chê trách”
Dù người lớn chỉ nhẹ nhàng nói:
“Con nên làm thế này thì tốt hơn…”
nhưng trong đầu trẻ, thông điệp dần hình thành:
“Con sai nữa rồi.”
“Con chưa bao giờ làm đúng.”
“Mẹ/bố lúc nào cũng thấy con tệ.”
Trẻ không đủ trưởng thành để hiểu rằng “sai là chuyện bình thường”,
nhất là khi người lớn hiếm khi khen – mà thường xuyên sửa.
Trẻ bắt đầu sợ thể hiện
Con từng hào hứng vẽ tranh → nhưng khi bị chê nét lệch, phối màu không đẹp → con cất hết bút màu.
Con từng hăng hái dọn bàn → nhưng bị nhắc lau chưa sạch → con né lần sau.
Con từng kể chuyện vui → nhưng bị chỉnh cách nói → con lặng im.
Và thế là… từng chút, từng chút một,
con thu mình lại khỏi sự góp ý – vì không còn cảm thấy mình được ghi nhận.
Khi cha mẹ chỉ nhìn vào lỗi, con không còn thấy được “nhìn bằng yêu thương”
Trẻ con không cần được khen suốt ngày.
Nhưng trẻ rất cần được “nhìn thấy” nỗ lực, sự cố gắng, ý tốt phía sau hành động của mình.
Nếu điều duy nhất con nghe mỗi ngày là:
“Sai rồi.”
“Làm lại.”
“Không đúng.”
thì tình yêu thương trong lòng con sẽ bị thay thế bằng:
sự lo lắng, đề phòng và tự ti.
Một đứa trẻ bị chỉnh sửa quá nhiều –
sẽ lớn lên với niềm tin rằng:
“Mình cần được sửa mới xứng đáng.”
“Không ai thật sự hiểu điều mình đang cố gắng.”
“Không ai tin mình có thể tự làm được điều gì.”
Dạy con không sai.
Nhưng dạy con mà làm con mất lòng tin vào chính mình – thì là điều cần dừng lại.
Dạy con bằng cách xây dựng lòng tin – chứ không sửa lỗi từng chi tiết
Một đứa trẻ có lòng tin vào bản thân,
sẽ chủ động sửa lỗi – không cần bị ép.
Một đứa trẻ tin rằng cha mẹ tin mình,
sẽ tự bước tiếp – không cần bị kéo.
Và lòng tin ấy… không tự nhiên sinh ra.
Nó được gieo mỗi ngày –
bằng cách cha mẹ dạy con bằng đồng hành, không phải can thiệp.
Lắng nghe trước – phản hồi sau
“Con làm thế là vì sao nhỉ? Mẹ muốn hiểu ý con.”
Trước khi nói “sai rồi”,
hãy hỏi một câu để con được kể.
Vì đôi khi, điều con làm chưa đúng –
lại xuất phát từ một ý tưởng sáng tạo, một cảm xúc chân thành,
hay một suy nghĩ ngây thơ cần được dẫn dắt, không bị dập tắt.
Ghi nhận điều con đã cố – thay vì chỉ chỉ ra điều chưa tốt
“Mẹ thấy con đã tự làm gần xong – mẹ rất quý điều đó.”
“Con lau bàn chưa đều lắm – nhưng mẹ biết con đã rất cố gắng.”
Sự công nhận giúp con giữ động lực.
Chỉ trích liên tục – dù nhẹ nhàng – cũng dễ khiến con nản chí.
Hãy để nỗ lực của con được “nhìn thấy” – trước khi lỗi được “chỉ ra”.
Tạo không gian để con tự nhìn lại – thay vì sửa ngay lập tức
“Lúc nãy con thấy cách con nói với em ổn không?”
“Nếu con làm lại, con sẽ thử cách nào khác?”
Khi con được quyền tự quan sát hành vi của mình,
con sẽ học được:
-
Tự điều chỉnh
-
Biết chịu trách nhiệm
-
Hiểu rằng sai lầm không đáng sợ – miễn là mình được lắng nghe và tin tưởng
Dạy con không phải là “nhấn nút chỉnh từng lỗi”.
Mà là trao cho con niềm tin rằng:
con có thể sai – và con có thể tự sửa – khi con thấy được sự an toàn trong ánh mắt bố mẹ.
Những câu nói con từng đáp lại – khiến cha mẹ giật mình
Con không nói:
“Bố mẹ ơi, việc sửa lỗi con liên tục khiến con mất tự tin.”
Nhưng con sẽ nói:
“Sao mẹ chỉ thấy con làm sai thôi vậy?”
“Con làm gì cũng bị nhắc mà…”
“Con biết mẹ lại định nói ‘không đúng rồi’…”
Những lời nói ấy – tưởng chừng chỉ là bộc phát,
nhưng lại hé lộ một điều rất sâu trong lòng con:
Con đang thấy mình chưa đủ tốt.
Con đang thấy mình không được tin tưởng.
Con đang thấy mọi cố gắng đều bị… sửa.
“Sao mẹ chỉ thấy con làm sai thôi vậy?”
Không phải con trách.
Mà con đang cảm thấy không được nhìn bằng ánh mắt ghi nhận.
Con đã thử – nhưng điều đầu tiên con nhận lại không phải là:
“Mẹ thấy con cố.”
Mà là:
“Con làm sai rồi.”
“Con biết mẹ lại định nói ‘không đúng rồi’…”
Con đã quen với cảm giác “chưa đủ”.
Đến mức, mỗi khi làm gì – con… đoán trước được sự sửa sai.
Không còn tò mò. Không còn tự tin.
Chỉ còn một lớp phòng vệ âm thầm bên trong.
“Con không muốn làm nữa đâu.”
Đây không phải vì con lười.
Mà vì con không còn thấy vui khi mình thử.
Thử – là để bị chỉnh.
Thử – là để thấy mình sai.
Thử – là để cảm thấy mình… “gây phiền.”
Và thế là con chọn ngồi yên – không làm gì – để khỏi bị gì.
Những câu nói của con không trách móc ai cả.
Chúng chỉ là tiếng nói nhỏ trong một trái tim đang mong được tin tưởng nhiều hơn là được sửa.
Dạy con là nuôi dưỡng một vùng đất để con lớn lên – chứ không là chỉnh từng cành lá
Có những cha mẹ đi bên con như một người thợ tỉa cây:
-
Nhìn thấy chiếc lá cong – cắt
-
Nhìn thấy cành lệch – sửa
-
Nhìn thấy hoa chưa đều – uốn cho bằng
Tất cả đều bắt đầu từ tình yêu,
từ mong muốn “cây lớn lên đẹp”,
từ một tâm ý:
“Con phải được tốt nhất.”
Nhưng con không phải một cành bonsai.
Con là một mầm sống tự nhiên – có ý chí riêng, hướng đi riêng, và nhịp lớn lên riêng.
Một vùng đất tốt không phải là vùng đất chỉnh từng rễ, tỉa từng mầm.
Mà là vùng đất được:
-
Làm tơi bằng sự lắng nghe
-
Bón phân bằng sự khích lệ
-
Che nắng bằng sự bao dung
-
Và để yên – để con có thể tự vươn cao, theo cách của riêng mình
Dạy con là tạo điều kiện – không phải can thiệp liên tục
-
Không phải thấy lỗi là sửa
-
Không phải thấy sai là nói ngay
-
Mà là lui một bước, để con tự nhìn lại
-
Đứng bên, để con biết mình không một mình
Dạy con là gieo lòng tin – không phải nhồi chỉnh sự đúng đắn
Vì trẻ lớn lên mạnh mẽ nhất không phải khi bị uốn nắn đúng từng ly,
mà khi được tin tưởng rằng mình có thể học – và tự lớn lên.
Một cái cây đẹp – không nhờ cắt tỉa giỏi.
Mà nhờ rễ bám vững, đất ấm, và người làm vườn biết khi nào nên lùi lại.
Và con người cũng vậy.
Nếu hôm nay con từng vội vàng sửa con – thì ngày mai hãy bắt đầu bằng việc lắng nghe
Con ơi,
Nếu có những lần con chỉnh con giữa chừng,
nhắc con khi con mới vừa thử,
sửa tay con khi con viết chưa đúng nét,
lắc đầu khi con nói chưa gọn…
Thì cũng không sao cả.
Vì con đang học làm cha mẹ – như con đang học làm người.
Nhưng nếu hôm nay, con nhận ra:
“Mình đã sửa quá nhiều – mà chưa nghe đủ.”
“Mình đã thấy lỗi – mà chưa thấy nỗ lực.”
“Mình đã giỏi dạy – nhưng con chưa đủ tin.”
Thì ngày mai, chỉ cần một thay đổi nhỏ:
Hãy dừng lại 2 giây – và hỏi con:
“Con muốn mẹ lắng nghe trước – hay giúp con sau?”
👉 Con không cần phải im lặng để “không làm tổn thương con”.
👉 Con chỉ cần có mặt – bằng sự lắng nghe thật sự.
Vì điều dạy con nhớ lâu nhất –
không phải lời chỉnh sửa sắc bén,
mà là cảm giác:
“Mình được tôn trọng,
được tin tưởng,
được giữ lại – kể cả khi chưa đúng.”
🔗 http://nuoicondungcach.org
Nơi cha mẹ học cách nuôi con bằng lắng nghe – chứ không bằng kiểm soát.
Nơi mỗi đứa trẻ lớn lên không vì bị sửa –
mà vì được thấy.